mijn zorgrobot en de punaises van Oma

Vroeger hadden we thuis een boekje getiteld Oma weet Het Beter. De eerste druk, met nog ouderwetsche Nederlandsche woorden erin. Bij een zwerende vinger, een teek (was het nu linksom of rechtsom draaien, een gloeiende sigaret erop of verdrinken in olie of afschrikken met terpetine?) maar ook nachtmerries, een zwaar gemoed of een kater na te veel drank. (rauwe eieren of haringen?) In Oma Weet Het Beter stonden eigenlijk alle oplossingen voor de grote wereldproblemen die zich zo dagelijks kunnen manifesteren in een groot huishouden.

Ik slaapwandelde als kind wel eens. En nogal uitgebreid. Zo werd ik weleens wakker met mijn hoofd in het felle ijskastlicht, in de hondenmand naast Bruno, of slapend onder de salontafel. Mijn moeder maakte zich zorgen nadat er een broodje-aap verhaal rondging over iemand in de buurt die uit het raam was gesprongen tijdens het slaapwandelen. Waar gebeurd of niet, het was een eng verhaal. Ze raadpleegde ons beduimelde Oma-orakel. Natte lappen naast het bed, was het advies. En als dat niet werkt: schoenspijkertjes. Mijn broer, die zich in die tijd in de sadistische puberale fase bevond, wist meteen een doos punaises te vinden en zei: die blijven beter liggen.

Natuurlijk heeft mijn moeder geen schoenspijkers, natte lappen of punaises rond mijn bed gestrooid. Maar voor mij leek het beeld al voldoende om ’s nachts gewoon in mijn bed te blijven liggen.

‘Oma weet raad’, de slimme best-sellende opvolger van ‘Oma weet het beter’’ heeft er goed munt uitgeslagen sinds de eerste druk in 1992; het boek is inmiddels tig keer in de herdruk gegaan en een succesvolle website schiet online dagelijks duizenden huishoudens te hulp bij het signaleren van een teek, een zilvervisje, of een jengelig kind met melktandjespijn. Oma’s raad reikt in feite nog veel verder dan boekjes en websites; ouderwetsche huishoudtips zijn miljoenenhandel en de basis voor talloze vrouwenmagazines, de marketingstrategie van biologische merken en ketens, tv-formats, gezondheid-vlogs, Instagram-dieet-guru’s. Oma zit zelfs tot in de haarvaten van advies- en psychologen-praktijken en alternatieve geneesmarkt. Oma is ons pre-technologische geweten uit de tijd toen we nog niet wisten dat we de wereld om zeep hielpen, maar wel wisten hoe we moesten overleven met de beperkte kennis en met de simpele middelen die we toen binnen bereik hadden. Als Oma had geweten dat er een eeuw later een miljoenen industrie zou ontstaan rondom deze simpelheid, dan had ze de rechten van haar eerste boekje in 1928 wel beter vastgelegd bij de notaris.  Of Dokter Vogel geheten. En hiermee had ze dan weer haar nazaten tot en met de vijfde generatie kunnen voorzien van een basisinkomen.

Dusss….Inmiddels weten we het zeker: Oma wist het fucking beter!

Waarom ik zelf ook nog naar dit soort boekjes neig te grijpen als ik een huishoudelijk wereldprobleem heb, weet ik eigenlijk niet. Maar ik stopte onlangs toch weer eens een natte krant in mijn nieuwe schoenen, legde een spons met azijn op een schoteltje, steek kruidnagels in sinaasappelen die te lang gelegen hebben en heb me onlangs nog flink laten uitlachen omdat ik weegbreebladeren in mijn sokken had gestopt. Dat hadden ook vier flesjes spray kunnen zijn uit een winkel: schoenen-soepelmaak-nano-spray, HG-nare-luchtjes-spray, Febreze luchtverfrisser oriëntaal met kruidnagel, voeten-zonder-blaren-spray.

Onlangs slaapwandelde ik weer eens sinds hele lange tijd. De trap naar mijn slaapkamer is Amsterdams steil en hoog voor Eindhovense begrippen; een bijna-ladder. Ik schrok wakker op ongeveer een halve meter voor de trap. Mijn geest had er snel een doosje punaises en natte lappen neergegooid, bleek. Auw. Zo zie je maar weer. Oma’s domme belachelijke raad, heeft zich in mijn systeem genesteld als welkome alarmbel.

Moderne tijd en ouderwetse wijsheid; ze zijn een prima huwelijk. Generatieoverschrijdend ook. Ik omarm beide. Generatiedingetje. Als ik later bijvoorbeeld een zorgrobot krijg, dan leer ik die gewoon kruidnagels in sinaasappelen steken en weegbree plukken als ik niet meer kan bukken.

PS. Mijn eigen oma’s wisten trouwens helemaal niks. De enige wijze raad die ik mij van oma #1 kan heugen: ”Kind, zorg dat je altijd een schone witte onderbroek aan hebt en eentje in de tas, voor het geval je een ongeluk krijg en ze je vinden.” Oma #2’s tip voor het leven was: ”Meisje, zorg ervoor dat je geen grote borsten krijgt, want dat moet je allemaal maar meeslepen een leven lang.” 

 

 

 

28/07/201707/08/2018 by tanjanabben Categories: adviseren, beleving, blog, consuminderen, emancipatie, herinneringen, leren, leven, nederland, ouderwets, storytelling, Tanja Nabben, Uncategorized, verhalen, verwondering., wetenschapTags: #oma #wijsheid #generatie #zorgrobot #traditie #marketing Een reactie plaatsen

We hebben alles al

 

foto Tanja Nabben

 

 

“Alles is hier, waarom zou ik ergens naar toe gaan?” Haar mooie oude gezicht barst in een prachtige craquelé van 90 jaren zeewind, zon en zilte lucht. Ze wijst naar de donkerblauwe zee die onrustig over de zwarte lavastenen schuimt en spat. ‘’Morgen krijgen we regen en dat is goed voor het eiland.” De lucht is nog strak blauw, maar ik weet natuurlijk dat ze gelijk heeft.
Haar woorden klinken als mijn favoriete vergeten muziek. Ik hoorde de oude Blas in Cartajima zeggen. Keer op keer, tot irritatie toe. Het was een van zijn favoriete mantra’s. Steeds als ik een ‘’reis’’ moest maken naar de stad, ingewikkelde dingen ondernam, of naar Nederland vloog om buiten onze kleine vallei iets te moeten ondernemen, kopen of bezoeken, wees hij naar de lucht en de bergen om ons heen en zei: ‘’Waarom, je hebt alles hier toch ?’’
Grote, lang niet aangeraakte herinneringen uit mijn onderbuikgeheugen schieten richting keel en vormen een grote brok. Ik kan wel janken. Van opluchting. Ontroering. Van pijn. En spijt. Dat ik zoveel moois in de drukte vergeten was. En van de schoonheid van dit land dat zich vandaag hier alleen in zwart, wit en diep Atlantisch blauw manifesteert. Godverdomme, wat is onze aarde toch adembenemend mooi en wat was ik dat al Instagrammend en werkend kwijt geraakt.

tevredenheid, waar was je?
we hebben alles al.
Niet dat ik hier ooit eerder was, maar deze oude vissersvrouw in het piepkleine gehuchtje aan een weerbarstige Atlantische oceaan geeft me sinds lang weer het geruststellende gevoel dat echte mensen nog bestaan. En die wonen op echte plekken. Waar de echte natuur nog gewoon je Moeder is. Vergeef mij de vulkaanuitbarsting van woorden-clichés, maar ik meen het als ik zeg: Lanzarote voelt als thuiskomen. Van het land Ontevreden, naar het eiland Tevreden.Van onder de zeespiegel verstopt in gebouwen waar iedereen zichzelf groot waant en de wereld piepklein, naar oog in oog met de oceaan en vulkaan. Naar de omhelzing van Leven en Dood in zwart, Blauw, wit – en vuurrode geraniums.
Toen ik Blas ooit vertelde dat er in ons land geen bergen zijn en dat we onder de zeespiegel wonen, schrok hij zich rot. ‘’Dat kan niet gezond zijn” zei hij na lang nadenken. Blas had altijd gelijk.
Het huisje is gebouwd door haar grootvader. Ze is hier geboren en ze zal hier sterven, zegt ze, terwijl ze bruine blaadjes uit haar vuurrode geraniums plukt. Haar ogen vonken als kleine zonnen omringd door ontelbare straaltjes. Haar man zit in een grote rolstoel in het botenhuis waartegen de kleine, wit gestuukte woning leunt. Een grote kleuren TV staat aan, de schuimende zee klinkt en geurt door het Spaanse praatprogramma heen, overstemt het soms. De oude man in de rolstoel staart bewegingsloos naar de zee, zijn hoofd een beetje schuin. ‘Hij kan niets meer, maar dit vindt hij fijn. Hij wil altijd de zee voelen, de wind.”
Ze tipt me het restaurant van haar kleinzoon, aan het einde van de straat. Ik voel me een gezegende toerist op Lanzarote en ook weer een beetje meer mens.

Lanzarote december 2016

19/12/201619/12/2016 by tanjanabben Categories: andalucia, Atlantische kust, beeldverhalen, beleving, bergverhalen, blog, boek van Blas, buren, buurvrouw, cartajima, consuminderen, dorpsverhalen, Encuentros, film, geluk, gente., herinneringen, het boek van Blas, inspiratie, kans, kerstmis, koopziek, landrot, leven, Maria, moeder, nederland, ouderwets, paradijs, Spain, spanje, storytelling, strand, stress, Tanja Nabben, toerisme, Uncategorized, verhalen, verwondering., winter, zee, zeeverhalen, zenTags: Atlantische oceaan, december, eiland, gente de lanzarote, inspiratie, kerstmis, kerstverhaal, kust, lanzarote, leven, mensen, Spanje, vulcano, vulkaan, zee, zen 1 reactie

Karlsson vliegt weer! (uit het boek van Blas)

Zijn  huis was net een smoezelig sprookjesboek. Van het bijna griezelige Victoriaanse soort. Hij was niet zo gewend aan bezoek en verontschuldigde zich voor de rommel. Ik voelde me een klein kind, in de val gelokt door een lied en toen verdwaald in de grot van een gekke professor. Het had een reden dat ik hier was. We hadden elkaar enkele weken geleden gevonden in onze gedeelde liefde voor dakwoningen en oude bluesopnames en ik had hem mijn best bewaarde geheim laten zien: Mijn dakhuisje van het Caballero-paleis,  waar ik sinds kort woonde.

Juan had als bijnaam ‘in Casus’;  een combinatie van zijn achternaam en zijn nogal dramatische stijl om het universum recht te discussiëren in onbegrijpelijke denkpatronen en woordenbrei waarin hij alleen het woord ‘en caso’ (in casus) consequent gebruikte. Het lag niet aan mijn gebrekkige discussie-Spaans, want ook Julio de Blinde snapte er niks van en die had de beste oren en de meeste hersens na Juan. Juan was Hoogleraar op de Universiteit van Sevilla in wiskunde en architectuur. ’s Avonds was hij gezellig ‘een van ons’, de rozebrillen-bende, of hij trok zich terug in zijn geheime daknest, zoals hij z’n huis noemde. Aan mij de eer om als eerste zijn nest te betreden.

Via smalle looppaadjes tussen manshoge stapels boeken, schilderijen en oude koperen leeslampjes met her en der een stoel liepen we van kamer naar kamer, tot we een open patio bereikten aan de achterkant van het huis. Een grote, antieke wenteltrap krulde zich langs de muur van de patio omhoog in de blauwe hemel. De patio was vreemd genoeg sneeuwwit gekalkt en leeg. Na de klim – nog half verblind – stonden we op een plat dak waar geen deur was, maar wel een vreemd hokkig gebouwtje met twee ramen. Behendig –voor een oude man – klom Juan naar binnen en strekte zijn hand uit het zwarte raam-gat om mij naar binnen te helpen. ‘Dit is mijn huis, welkom.’ Grijnsde hij  Juan en wees naar de binnentrap die vol was gestapeld met boeken en papier. Ik ben bij een senior collega-Karlsson-op-het-dak beland.

De huiskamer, tevens slaapkamer, studeerkamer en eetkamer, was rommelig en gezellig. Een soort sjiekenboudoir met kussens en rode muren, elegante houten lambriseringen met Moorse patronen, kamerschermen, tapijten en velours gordijnen die het geluid lekker dempten tot wat geluid moest zijn. Juans wereld verbaasde me. Zijn horkerige arrogantie tijdens de discussies in Bar Luna die hij altijd won, zijn woeste vastberadenheid, ongeacht zijn graad van dronkenschap, paste niet bij dit gekke rode nest. ‘Het omarmt je, of het stoot je af – rood.’ Mompelde Juan. Ik besloot me te laten omarmen vandaag.

We luisterden tot vroeg in de ochtend muziek en borduurden sterke verhalen aan liedjes, gedichten en stiltes. We waren dakvrienden voor het leven, al begrepen we heel weinig van elkaar. Het was net als met Blas – we hadden zelden bevredigende gesprekken, maar met niemand kon ik zo kijken naar een boom als met Blas. De oude Juan ‘ de casus’ kon kijken naar een liedje, een verhaal of deze stad, zoals Blas naar een boom.

Onze wegen kruisten elkaar onlangs plots via  het grote gezichtenboek. Hij schreef: ‘De stad slaapt. En ik weet eindelijk wie Astrid Lindgren is.’

Gelukkig, Juan was er nog en kon nog steeds, net als Karlsson, vleugels en maken van herinneringen en liedjes, gedichten en verhalen.

10/10/201310/10/2013 by tanjanabben Categories: Astrid Lindgren, boek van Blas, dakbewoners, Juan, Karlsson, Puerto de Santa Maria, rooflife, stadsportretten, verhalen Een reactie plaatsen

Kleine verborgen poortjes

Op de meeting stonden zo’n 30 mannen met ongeveer dezelfde kleur pakken en dassen. Het was de lilla en rose-periode. Een bescheiden en beschaafd gehum vulde de zaal van het prachtige seminarklooster. Ik slenterde quasi nonchalant door de zaal, op zoek naar de koffie. Krampachtig probeerde ik me enkele Linkedin-gezichten te herinneren en schudde in het wilde weg wat handen. 

Ik vroeg me af of er zoiets bestond als ‘fysieke branche-kenmerken’, want in deze zaal zonder fleurig vrouwmens leken alle mannen een beetje op elkaar. Misschien kwam het door de pakken. Of zouden mannen in een zelfde beroepsgroep, net als baasjes op hun honden, ook op elkaar gaan lijken? Je kon de zachte sector in 1 oogopslag onderscheiden van de zakenjongens: van die laatste groep  waren de pakken net iets mooier van snit. De zorgmannen hadden altijd wel een slobberig element dat hun verried, zoals vergeten deodorant op te doen, een warrig kapsel en meer verticale zorglijnen in hun gelaat (afhankelijk van het niveau binnen het management waarin ze opereerden.)

Ik bladerde door het programmaboekje. We zaten pas in het ‘informele netwerk met koffie-programmadeel’ en ik vroeg me benauwd af hoe onfeestelijk de formele programmaonderdelen er dan uit zouden gaan zien. Nog een hele lange dure dag te gaan. Ik mocht gratis trouwens, omdat men het goed vond voor de groep om enkele kunstenaars erin te mengen. Aangezien de gemiddelde kunstenaars dit soort weekeinden nooit zouden kunnen permitteren, was het een uitzonderlijke luxe en eer om als niet post-academicus in het walhalla der seminars te mogen zijn.

Een mooie mevrouw met een alles behalve kloosterlijke nonnenuitstraling tikte met haar harsnagels op het sprekersmicrofoontje en kondigde de eerste lezing aan in de Aula van het Licht. Tien minuten later zaten we met z’n allen met dichtgeknepen ogen in de Aula van Het Licht die zijn naam meer dan eer aandeed. Je zag er geen steek in de rondte.

De hoogleraar op het podium sprak in monotone en moeilijke bewoordingen over het thema van dit weekeinde: Inspiratie. Na een oeverloze en weinig inspirerende monoloog over inspiratie, klonk er een muziekje klonk door de Aula van het Licht. Het wekte op mijn lachspieren en ik grapte naar de zachte zorgmanager naast me dat we hierna Vangelis in de Mariagrot zouden doen. Hij wist vast niet wie Vangelis was, want hij lachte niet eens.

Het was alweer tijd voor een informeel samenzijn. In de kloostertuin deze keer. Konden we de ontzettende lezing even laten bezinken en in contact met de natuur een broodje biokaas eten.

Met z’n dertigen liepen we in een schuifelende rij door de kloostertuin. Het moet er heel belachelijk hebben uitgezien van boven. In de prachtige oude boomgaard met hoogstamfruit stond een pagodetent met een buffet vol biologisch heerlijks van eigen land. Ik nam wat brood en kaas mee en glipte weg. Een spannend paadje dat leidde naar een eveneens spannend poortje in de donkere, hoge kloostermuur leek gemaakt voor dit moment.

Het komt nog zelden voor tegenwoordig dat kleine verscholen poortjes open kunnen, dus die verleiding kon ik niet weerstaan. De wereld was wonderschoon en stil, aan de andere kant van de muur. Ik liep het zandpad naast de bosrand op tot ik het informele gehum niet meer hoorde. Naast het pad zat een boer op zijn trekker een boterham te eten. Hij genoot zichtbaar van zijn versgeploegde akker. De zonnestralen van toverden een warm rood op de verse aarde. Er is niets zo lekker als de geur van stille warme aarde aan de rand van een bos.

Ik was razend geïnspireerd opeens. Geen vezel aan mijn lichaam of ziel die mij nog terug door het poortje naar die inspiratiesessie zou dwingen. Ik vroeg dus aan de boer hoe ik het handigst bij de parking kwam aan de andere kant van het kloostercomplex, zonder door de tuin te hoeven. Hij moest toch die kant op en gaf me een lift tot aan mijn auto. Tijdens de rit langs de lange kloostermuur zag ik nog net het witte puntje van de informele pagode boven de muur uitpiepen.

Een half uur later zat ik dolgelukkig in mijn auto richting Limburg met een broodje tankstation op de bijrijderstoel. Ik had veel geleerd in de afgelopen 12 uur. Lang leve de kleine verborgen poortjes die leiden naar de andere kant van het verstand! 

09/06/201310/10/2013 by tanjanabben Categories: boeren, communicatie, inspiratie, inspireren, klooster, leren, postacademisch, seminar, Tanja Nabben, verhalen Een reactie plaatsen

De krolse kat en de blauwe staafdiagram

De voorzitter van de werkgroep preekt over het ‘verdienmodel’. Ik heb het verhaal al 100 keer gehoord; iedereen preekt het in deze tijden van crisis en papegaaicultuur.  Mijn blik dwaalt af naar het raam van de vergadervilla; een venster vol lentegroen, blauwe luchten, vijf dikke auto’s en mijn fiets.  Er is duidelijk iets mis met mijn eigen verdienmodel. Het dak van de voorzitters Porsche Cayenne mag wel eens geboend worden, er zit vogelpoep op. Een krolse kat schreeuwt als een dame in nood, ergens vlak onder het raam, terwijl de voorzitter dreigt met nog een powerpoint vol staafdiagrammen en wenstaarten. De krolse kat zwijgt en even later zie ik haar kopjes geven tegen de sokkel van het bronzen kunstwerk op het grasveldje. Het is een beeld van een vogel die wegvliegen wil, maar dat waarschijnlijk niet kan omdat hij nu eenmaal van brons is.

Dat brengt me weer terug naar de vergadertafel, waar men inmiddels een tweede rondje koffie doet en babbelt over de staafdiagram. Onze staaf is blauw en stijgt boven wel zes groene en rode staafjes uit. Ik mis alleen nog de wolken en een stel Teletubbies.  De voorzitter en tevens bedenker van de wenstaarten en hoopstaafdiagrammen zit te glunderen. Hij is tevreden met de reactie van de overige vergaderleden: Niemand reageert. Ik neem een derde kop koffie en bedenk er een sigaret en een scheut bruine rum bij.

Na agendapunt 28 is het mijn beurt om te presenteren. Ik gooi mijn Prezi-presentatie terug in mijn tas en besluit het op een andere boeg te gooien. Ik vertel over de vogel die niet vliegen kon omdat hij van het verkeerde materiaal was gemaakt. Het verdienmodel van een vogel is nu eenmaal bepaald door het materiaal van zijn vleugels. De voorzitter kijkt me aan of ik gek ben geworden en vraagt ongeduldig waar ik naartoe wil. Ik zeg: “Ik wil wel graag hoog vliegen, maar zolang mijn vleugels de vorm hebben van een blauw staafdiagram, gaat dat niet lukken..”

Ik glunder. Niemand reageert.  Al snel zijn we bij punt 30. Punt 29 kan worden verschoven naar de volgende vergadering. Het werkt ook nog eens versnellend, zo’n filosofische presentatie. Ik denk: Bingo-tjakka en ik fiets op vleugels naar huis in de eerste versnelling.

Om een lang verhaal kort te houden, ik ben de dag na deze vergadering ontslagen. Per mail. Niet eens per luchtpost of zo. Mijn vervanger kan niet vliegen. Maar wel hard rennen en kakelen. Hij is een dikke kip in een mooi pak die gouden eieren belooft te leggen op commando.  

Niet mijn type vogel.

Het verdienmodel van creatieve communicatie zit ‘m dus niet meer in de vliegkracht, maar in de tamheid van de soort. Ik vlieg liever. Kip, struisvogel of papagaai kan ik altijd nog worden als ik oud en moe ben van het vliegen.

Waar een schreeuw van een krolse kat al niet toe kan leiden..

26/04/201310/10/2013 by tanjanabben Categories: adviseren, beeldverhalen, carriere, communicatie, creatieve communicatie, interventie, nederland, opdrachten, pitch, presentatie, storytelling, verdienmodel, verhalen, vliegen, vogels, werk, ZZP Een reactie plaatsen

Taco’s, kalfslever, weekendlimonade en Willem Ruis

Soms eet ik spul uit sentimentele overwegingen. Eten is namelijk heerlijk instant jeugdsentiment. Vanavond even terug naar de tijd van Willem Ruis, weekend-sinas en de geuren van zondagochtend als je kind bent.

Vanavond eten we Taco’s. Geen bijzonder culinair hoogstandje, geef ik toe. Maar wel een klein reisje naar de zaterdagavonden aan het begin van een schoolvakantie, glaasjes prik en minstens 2 uur na reguliere avondetenstijd iets ‘snackerigs’ eten, in plaats van het groente-vlees-aardappelen-trio. Taco’s bijvoorbeeld. Want in de jaren 70 was dat heel erg hip zaterdagavondvoedsel.  Nog hipper dan shoarma, luxer dan hamburgers met tartaar. We moesten zelfs kilometers rijden naar die ene winkel net over de Duitse grens in Kaldenkirchen, om zo’n doosje tacoschelpen te bemachtigen.  

Taco’s dus. Knus-knus: Een salontafel vol met kleine kommetjes: Stukjes tomaat, gerapse kaas (zo noemde ik dat vroeger), flinterdun gesneden rode uien, gekruid gehakt, reepjes ijsbergsla (toen ook heel hip) peterselie en Griekse yoghurt.  Steevast discussie over de volgorde van de ingrediënten. En of je het hoopje bonenprut nu op moest eten, of dat het echt alleen maar diende ter decoratie. Deed je het verkeerd om, klapte je tacoschelp al doormidden voordat je het richting mond kon bewegen. De kunst was stapelen van droog naar nat en dan zijwaarts happen, je hoofd iets schuin.

Hoe langer je glas (weekeinde)sinas half vol bleef, hoe later je naar bed mocht. Liever sterven van de dorst dan naar de eenzaamheid van je slaapkamertje vlakbij het gezellige gegons van televisie en moeder die luidruchtig commentaar levert op alles dat ze ziet bewegen op het scherm.

En dan toch, na Willem Ruijs, naar de slaapkamer.  De laatste slokjes priklimonade van dat weekeinde in je keel laten prikken. Als er nog prik op zat tenminste.

In bed hoor ik mijn moeder de grote soepketel op het fornuis zetten en het bouillonvlees sissend aanbraden. Op een asbest plaatje dat mijn vader er rond 23.00 uur onder de soepketel moest schuiven terwijl mijn moeder de zware soepketel omhoog tilde. Ik hield wel van soep, maar niet van de zondagen waarop ik gewekt werd door de weeïge geur van runderbouillon en prei. Want dat was de geur van mijn strenge oma op zondagse visite en verveling. De dag van de zondagse soep en een wit gestreken tafelkleed.

Van het bouillonvlees maakte mijn moeder later soms kroketjes. Als mijn oma weg was. Ik mocht helpen rollen; twee keer door het beschuitmeel.  Van die kleine, dikke bolle kroketjes vol heerlijke draadjesvleesragout. In de zomer aten we het bouillonvlees ’s avonds bij de boterham, met een augurkje en een beetje mayonaise.

Soms, bijvoorbeeld met Pasen, kerst, of als mijn moeder uitermate goed geluimd was, werd ik op zondagochtend vroeg wakker met de geur van in boter aangebraden kalfslever en de zoete geur van gesmoorde uien. Dan voelde de zondag meteen feestelijk. Een laat ontbijt met heerlijke, boterzachte lever, knettervers witbrood en een dikke glanzende bruine saus om stukjes brood in te dopen. Hemelse kost vond ik dat, dus ik vroeg aan mijn moeder waarom we dit niet elke zondag aten. Ze antwoordde steevast dat het geld haar niet op de rug groeide.  Ik begreep het verband jaren later pas.

Volgende week ga ik een mooie lever bereiden. Voor de late zondagochtend. Ik verheug me nu al. En voel me rijk.  

31/03/201310/10/2013 by tanjanabben Categories: eetsentiment, eetverhalen, food, herinningen, recepten, Taco's, Tanja Nabben, verhalen, weekeinde, Willem Ruis Een reactie plaatsen

Een blikje misère met Rosa #2

Of: De Schreeuw (het helpt)

[Uit het Boek van Blas]

Rosa liet me foto’s zien van vroeger. ‘Toen was ik nog mooi.’ Ik staar naar een klein zwart-wit kiekje met een stralend meisje van een jaar of 14, voor het huis waar we nu zaten. Sprankelende ogen, een ondeugende grijns, gitzwart haar in twee vlechten over een geblokte schortjurk. Op de achtergrond een schelle kreet uit het TL verlichte keukenraampje van Rosa’s huis. ‘Toen kon ik nog lachen.’ Grijnsde ze. ‘Toen had ik nog tanden.’ Ik realiseerde me nu pas dat Rosa niet zo vreemd sprak en grijnsde omdat de vorm van haar bovenlip niet anders toeliet, maar omdat ze geen tanden meer had. Ze wachtte al weken op een lift van Manolo naar Ronda, waar in het tandenlab van haar achterneef een fonkelnieuw gebit op haar lag te wachten. Ik bood haar een lift aan naar Ronda. Het zou haar goed doen, tanden. Ze weigerde en wuifde haar tanden weg.

Iemand met overslaande stem kondigde aan te moeten plassen en een mannenstem eiste bulderend een fles bier en de afstandsbediening. Zuchtend stond Rosa op, mij met haar zwart-wit jeugd achterlatend.

Rosa was de laatste weken nog meer aan huis gebonden dan ze al was. Haar vrijgezelle broer Manolo de Geitenhoeder was van de trap gevallen. Op zich nog niet zo heel ernstig, was het niet zo geweest dat hij met een touw om zijn middel vast zat aan zijn 80-jarige moeder, die daardoor haar heup en daarna Manolos schedel gebroken had. Rosa’s moeder die zwaar dementerende was, maar nog de lichamelijke kracht van een paard had, zat 24/7 met een touw vastgebonden aan een van de familieleden, omdat ze anders het ravijn in sprong om te gaan plassen of zomaar bloot het bos inliep. Nee, mantelzorgen voor je dementerende moeder in de bergen is geen kattenpis, met al die gevaarlijke afgronden en dwaalpaadjes. 

Het was altijd misère bij Rosa thuis, maar nu was het wel heel erg. Haar man Juan had zich –heel slim- tijdelijk teruggetrokken in de geitenstal van zijn schoonbroer om de geiten waar te nemen en weg te zijn van het familiehuis. Haar oudste zoon werkte doordeweeks aan de Costa en haar jongste vulde Rosa’s spaarzame gaatjes in de tijd met puberterreur van het ergste soort.

Zuchtend kwam ze weer naast me zitten op het stoepje en trok een blik bier open. Het was doodstil in de keuken. De nacht was prachtig en we zwegen wel vaker, maar Rosa’s zwijgen had opeens iets onheilspellends. De luchtdruk om haar heen kon veranderen als bij een plots opduikende bergstorm. Als ze op dat moment verteld zou hebben dat ze haar moeder en broer eeuwig tot zwijgen zou hebben gebracht, was ik niet verbaasd geweest. Ze pakte het fotootje uit mijn hand, zoog alle stilte in een ademteug naar binnen, gooide haar hoofd in haar nek en schreeuwde oorverdovend hard in de stilte.

Uit het keukenraam klonk een benauwde stem: ‘Zeg, wat was dat nou?’ Het was Rosa’s broer. Gelukkig. Ze leefden nog. En Rosa grijnsde: ‘Moet je ook eens doen, het helpt.’ 

16/11/201210/10/2013 by tanjanabben Categories: andalucia, bier, blog, boek van Blas, boerenleven, boerenverhalen, buurvrouw, de schreeuw, dorpsverhalen, Munch, ronda, Rosa, Serrania de Ronda, spanje, Venlo, verhalen Een reactie plaatsen

Ome Juan doet Ernest Hemingway

(Uit het Boek van Blas)

Het was een normale stille zondag in het dorp. Tot dat Ome Juan met zijn grote Amerikaanse bak verscheen. De dorpelingen keken vol ontzag toe hoe hij sporen van de dure bordeauxrode lak van de lange slee achterliet op de zojuist witgekalkte muren. ‘De straten zijn te smal!’ Riep Ome Juan zwetend, terwijl hij de volgende bocht doorschraapte en zijn grote voorhoofd depte met een hagelwitte zakdoek. Catalina van de postbode sloeg weer een kruis toen Ome Juan met zijn zakdoek naar haar wuifde op het plein. Ze dacht nog steeds de herrijzenis van Hemingway te zien, zodra Juan met zijn dikke witte baard in het dorpje verscheen. Niet dat men hier in het dorp boeken van Hemingway las, maar omdat de schrijver veel zomertijd had doorgebracht in het nabijgelegen Ronda in de jaren veertig, had zij hem persoonlijk meerdere malen mogen ontmoeten. Ome Juan vond het mooi dat sommige ouderen in Ronda en omstreken zich omdraaiden als hij ergens verscheen. ‘Jammer dat ik niet zo kan schrijven als Ernest.’ Grapte hij en besloot twee minuten later dat hij een boek ging schrijven over zijn avonturen in de internationale vleeslobby en kunst-nevenhandel.

Niet alleen de straatjes en zandpaden, maar de wereld in z’n geheel was eigenlijk te klein voor Ome Juan.  Dat had hij zelf nog niet in de gaten. Hij was nog in hoge staat van verwondering over het feit dat de wereld zich nog steeds niet had weten aan te passen aan het volume van zijn geest, zijn stem en zijn geliefde Amerikaanse auto’s.

Binnen een uur was het feest. Want zo ging dat als Ome Juan eens per jaar op bezoek kwam. Het feest werd uit de tijd geslagen, alsof we iets in te halen hadden. Dikke lappen vlees lagen te sudderen in mijn pannen die hier normaliter alleen maar groenvoer zagen.  De wijn leek te verdampen met de snelheid van aceton in warme lucht, zodra Ome Jan ging zitten. Dronken werd hij niet van de wijn, maar van het samenzijn met mensen. Na twee flessen hield hij oprecht meer van iedereen die aan zijn lippen hing. Het erf vulde zich met zijn sterke verhalen en af en toe een bescheiden lachsalvo. Want om uitgebreid te bulderen, of te vragen of het waar was wat hij vertelde, daar gaf Ome Juan niemand de tijd voor, want er waren nog zoveel verhalen te vertellen.

Veel van zijn verhalen grensden aan het ongeloofwaardige. Maar zijn overtuigingskracht en verteltalent, de humor en ironie waarmee hij zijn soms vreselijke avonturen kon omschrijven, maakt het waarheidsgehalte van ondergeschikt belang. Zijn wereldreizen als handelaar in vooral vlees en soms wat kunst, deden elke Ludlum-thriller uit mijn vaders kast verbleken tot een flodderroman.

Met uitgeputte oren bleven we achter. De stilte was altijd immens na zo’n feestelijk bezoekje van Ome Juan. En we wogen daarna nog dagenlang de vermoedelijke onwaarheden of kromme wendingen van zijn avonturen. Altijd weer kwamen we tot de conclusie dat Ome Juan een gevaarlijk type was, vol harde en halve waarheden en een leven dat risicovoller was dan we ons konden voorstellen. Toch had hij een gouden hart. En de in Andalusië zeer gewaardeerde gave om met een paar flessen wijn en een sterk verhaal een feest te doen opvlammen uit het niets.

Enkele uren later hobbelde hij met zijn gekraste Amerikaan weer het zandpad op. Ons aandringen een kamer in het dorp te nemen vanwege de liters wijn die hij had laten verdampen, lachte Ome Juan bulderend weg: ‘’Ik heb vier rijbewijzen uit drie landen, dus dat komt wel goed.‘’ Tot kilometers ver hoorden we de bramentakken piepen en krassen tegen zijn autoflanken. Op weg naar zijn nieuwe vlees- of kunstavontuur en feesten met halve beroemdheden in zijn loft bij Marbella. We dachten, vanuit het perspectief van de arme boeren en hippies die we met z’n allen waren ten opzichte van de exorbitante Ome Juan, dat hij regelrecht het soepele leven van een corrupte rijkaard inreed, om over een paar maanden weer terug te komen met verse sterke verhalen. Alleen Alfredo de burgemeester dacht daar anders over: ‘’Die opknapbeurt aan die auto kost meer dan de gemiddelde finca hier in dit dorp.’’ Zei hij misprijzend. Als liefhebber en verzamelaar van oldtimers kon hij het weten.

Hoe je het ook wende of keerde, iedereen was op z’n eigen manier onder de indruk van Ome Juan. De een vanwege zijn verhalen, de ander vanwege zijn gelijkenis met Hemingway of zijn rijkdom en een enkeling voor zijn gulle hart.

Pas jaren later ontdekte ik de werkelijke aantrekkingskracht van onze stille vallei op Ome Juan. Uit zijn verhalen bleek steeds vaker dat hij niemand vertrouwde en dus nooit zijn verhalen kwijt kon tot in de echte smeuïge details. Hij zoog zich vol met onze simpele aandacht onder het mom dat hij het ‘geweldig knap’ vond hoe wij hier vrijwillig ‘op een houtje beten’. Zijn wantrouwen en drankdriften groeiden mettertijd als een dikke olievlek gedurende zijn verblijf in het mondaine, oppervlakkige en zuigende Marbella en het  besmette uiteindelijk ook onze relatie zodra wij op uitnodiging enkele malen in zijn territorium verbleven. Hoe meer aandacht hij kreeg, hoe meer hij overtuigd raakte dat iedereen tegen hem was, of iets van hem wilde. Hij leek niet in de gaten te hebben dat hij alle aandacht zelf genereerde, door meer feesten te geven dan Xaviera Hollander in die dagen. Ome Juan bleek nog een andere overeenkomst te hebben met Hemingway: Hij raakte verstrikt in zijn eigen verhalen en verslaafd aan een suïcidale levensstijl vol vrouwen, drank, medicijnen en culinaire cholesterol. Van een Bourgondische levensgenieter, werd hij een onvoorspelbaar feestbeest dat alles deed wat zijn artsen hem verboden hadden.

In 2010, na jaren van radiostilte, viel mijn oog op een klein berichtje in de krant. ‘Nederlander vermoord in Paraguay’ Het was Ome Juan. Dood aangetroffen in zijn appartement in Paraguay, waar hij de laatste jaren van zijn leven rentenierde. Op zijn bank met op tafel een lege wijnfles. Waarschijnlijk heeft hij eerst wijn gedronken en verhalen verteld aan zijn moordenaars.

Met terugwerkende kracht geloofde ik alle sterke verhalen toch. Hij had in al die verhalen zijn eigen moord voorspeld. Catalina van de postbode had inmiddels uitgerekend dat Ome Juan niet de reïncarnatie kon zijn van Ernest Hemingway. Maar toch. De parallellen waren achteraf ongelooflijk. Als hij had kunnen schrijven zoals hij geleefd had, was hij zeker net zo’n bestseller geworden dan ‘For whom the bell tolls’  Het verhaal waarin Ernest Hemingway zijn aankomende zelfmoord verpakte, iedereen het las, maar niemand hem geloofde.

Sorrie Ome Juan. Rust zacht in de verhalenhemel. 

10/11/201210/10/2013 by tanjanabben Categories: blas, boeren, dorpsnieuws, Ernest Hemingway, Juan, Marbella, nederland, ronda, Serrania de Ronda, Tanja Nabben, Uit het boek van Blas, Venlo, verhalen, Vlees, vleeswording Een reactie plaatsen

Ploegen

Blas vond het een beetje vreemd dat ik me druk maakte over letters en vellen (leeg) papier. De regentijd was in aantocht, de weg naar het dorp kreeg nieuwe lantaarnpalen en Pepa’s en Paco’s jongste zoon was afgelopen zondag dood neergevallen tijdens de jaarlijkse dominocompetitie in Balta’s bar. Ik vond dat laatste heel erg, maar zat desalniettemin met mijn schrijversego te zuchten aan de keukentafel. Horendol van te veel oploskoffie en jammerend met een te grote berg woorden in mijn kop en een stapel veel te leeg papier.

Een typisch geval van schrijversaanstellerijblock. Hele rambam voor niks geweest, ik had net zo goed in Venlo kunnen blijven, concludeerde ik. Daar schreef ik als vanzelf, ondanks gebrek aan uitzicht en vooruitzicht. (Zwelg. Zwelg.) Ik zette er een CD van Cohen bij op. Dat hielp (zwelg).

Hij liet me achter aan mijn keukenschrijfzwelgdis om maar weer op het land te gaan werken. ‘Niks mee aan te vangen, die vrouw.’ Mompelde hij bij het weggaan. Hij baalde dat ik zijn koffie al sinds een week weigerde te roeren, sinds mijn plotsklaps ingedaalde besef dat ik me in mijn ijver me aan te passen aan lokale gebruiken gedroeg als een vrouw van vooroorlogse makelij. Ik kon me zelfs niet meer voorstellen dat ik ooit naar hennarood neigend haar had gehad, op Loesje stemde en de opzij-agenda kocht.

Ik was het zat, de rugpijn van het plukken en irrigeren, het gesjouw met waterslangen, zwangere honden en al die levensvragen die niet meer de mijne leken. Ik wilde niet meer weten hoeveel energie er in accu’s van de zonnepanelen paste, hoeveel kuub water in de irrigatieput, hoeveel kiwi’s, kastanjes, olijven of geitenmest in mijn kofferbak, hoeveel tomaten in een liter tomato frito. –Zwelg- Waarom was ik ook alweer hier? Juist. Ik was hier gekomen om een boek schrijven. Een literair hoogstaand werk dat zin en reden zou geven aan dit gedoe hier in de modder. En mijn chronische verbazing over het feit hoe ik ook al weer hier terecht gekomen was, zou mijn grote inspiratiebron moeten zijn.

Ammehoela. Mijn inspiratie was gekrompen tot het formaat van een vochtige rugzakje dat nog ergens in de kelder rondslingerde. Hoe meer eelt ik op mijn handen kreeg van het schoffelen en hakken, hoe slapper mijn geestelijke prestaties leken. Ik voelde me een vochtig schoolschrift met ezelsoren, wiens lijntjes weigerden mijn overdreven zware woorden te dragen. Ik viel door de mand; uiteindelijk was ik blijkbaar meer boer en koffieroerend vrouwmens dan mijn intellect mij wilde doen geloven in Nederland.

O ja. De Natuur. Nog zo’n onuitputtelijke inspiratiebron. Jammer genoeg bleek ik niet de schrijvende Marjolein Bastin die ik hoopte te worden hier in het bos. Mijn interpretatie van natuur was sowieso een grote misfit met de natuur zoals die zich hier manifesteerde dezer dagen. Niks Timothei-momenten. Of: ‘Ik-zat-aan-de-beek-te-mediteren-en-toen-snapte-ik–het-allemaal-momentje. Verre van dat.  De natuur was in deze dagen een klam beest dat continu over me heen walste. Een moodswing van wolken, regen en soms wat zon. Ik moest nog wennen aan dat idee dat het hier meer Grizzly Adams bleek te zijn dan Timothei of Zwitserleven-gevoel.

Twee dagen later was alles weer goed; ik had een potje stevig gezwolgen en was net niet verdronken. De zon scheen weer aarzelend en de stormen leken overgewaaid. Paco junior was begraven en de lantaarnpalen stonden overeind. De dorpsoudjes waren zo blij met het extra straatlicht in de donkere avonduren, dat ze een extra avond-paseo inlasten tot aan lantaarnpaal nummer 10 op de hoofdweg. Iets dat in de koude winterperiode heel ongebruikelijk was. Ik vond dat zo’n mooi beeld dat ik er spontaan van begon te schrijven. Over het dorp dat licht kreeg. Ik roerde weer braaf Blas’ koffie.

Schrijven is net als boeren; je zaait je akker van wit papier vol opportunisme en dromen en soms mislukt er een oogst. Blas had daar een heel simpele oplossing voor: ‘Je moet veel minder diep ploegen, want anders haal je het leven uit de bodem!’ 

05/11/201210/10/2013 by tanjanabben Categories: andalucia, beleving, blas, boek van Blas, boeren, boerenleven, boerenverhalen, cartajima, dorpsnieuws, naakt., schrijven, spanje, Venlo, verhalen, writersblock Een reactie plaatsen

El caminante (Uit het boek van Blas)

Voor R.
Paco el Pintor had bij het vreemdelingenlegioen gezeten en daarna jaren op de Atlantische gevaren. Trots liet hij mij een keer zijn vervaagde tattoos zien op zijn onderarmen; een soort wazige orgie tussen een schorpioen, een palmboom en de Maagd Maria. ‘’Dat verhaal vertel ik je nog een keer..’’ Zo had Paco wel vaker een ‘cliffhanger’ voor ons, maar uiteindelijk vertelde hij nooit iets. Hij zat dromerig en afwezig aan het dode hoekje van de bar en dronk zijn wijntje.

Iedereen in de stad wist wie Paco was, maar niemand kende hem echt.

Soms, als Julio el Ciego er was met zijn gitaar, kwam Paco even tot leven. Zodra Julio ‘El Caminante’ voorzichtig inzette, stond Paco heel langzaam op, alsof hij aanstalten maakte om te gaan dansen. Hij vouwde zijn grote eeltige schildershanden, trok zijn brede schouders hoog, deed zijn ogen dicht en zong. Het was dan een en al plechtige stilte in Bar Luna. Stem en gitaar sleurden ons, de stamgasten langs diepe afgronden en we kregen er allemaal tranen van. Behalve Paco zelf natuurlijk. Want die vond huilen voor mietjes.

Maar zoals Julio el Ciego zei: Paco kon zeven jaar huilen in 1 lied, dan heb je geen traanbuisjes nodig.

‘’…va
yo voy andando camino adelante
siempre buscando donde descansar’’

Uit: El caminante, Camerón de la Isla. (bulería)

14/11/201114/11/2015 by tanjanabben Categories: blas, cadiz, Camerón de la Isla, Caminante, el Puerto de Santa Maria, flamenco, ontmoetingen, spanje, stadsportretten, verhalenTags: Andalucia, Cadiz, cameron, flamenco, paco, Tanja Nabben 1 reactie