De vuurmaker en Die Welle

Wie goed luistert vanavond hoort het beginnetje van de lente. Het drukke gekwetter van de kleine vogeltjes, de manische merel, krokussen die onder het donkerbruine blad tevoorschijn piepen en als vriendelijke lampjes in het schemerduister het pad bijlichten. En de geur. Het begin van de lente ruikt naar vergankelijkheid en nieuw leven tegelijkertijd; omgewoelde aarde, nieuw groen. 

Mijn publiek van vanavond is in minder poëtische lentesferen dan ikzelf, blijkt als er twee mannen kibbelend en mij volkomen negerend de Cinebus in stappen. Alsof het vanzelfsprekend is dat ik hier sta, met een kampvuur en een vrachtwagen, omringd door bijna-lente. De discussie gaat over het verschil tussen 7-Up en Sprite en de man die vol vuur het ultieme smaakverschil verdedigt en boos gesticuleert met zijn flesje Sprite, sluit zijn pleidooi af met de opmerking dat hij liever een biertje had gehad en een hekel heeft aan Duitse films omdat hij te lang in Berlijn heeft gewoond tussen de Duitsers. We vertonen vanavond, op verzoek van het publiek, ‘Die Welle’. Een verrassende keuze. Of ik een voorwoordje kan doen, iets vertellen over de film. Tuurlijk, ik beloof het kort te houden. Na een minuut word ik onderbroken door een bezoeker die vraagt hoe laat het afgelopen is. ‘’Ik was al zo vroeg op vandaag, ben doodmoe.’’ ‘’Slaap lekker’’ mompel ik tegen zijn gebogen rug die verdwijnt in de duisternis tussen de bomen. Vermoeidheid valt als een zware deken over het hele gezelschap, incluis mezelf. Een groepsgeval van voorjaarsmoeheid? Of hadden we allemaal een lange zware dag achter de rug en was het gewoon niet het moment om een sociologische verhandeling te doen over een film over een sociaal experiment? Ik doe mijn kortste film-intro ooit: ‘’Deze film is gebaseerd op een waar gebeurd, sociaal groepsexperiment.’’ Ik glip de bus uit. Heb geen zin om alweer naar Die Welle te kijken, nu ik zelf midden in een sociaal experiment verkeer.

Gelukkig. Buiten is Mike er, die altijd voor het vuur zorgt.‘’Of course my dear, I’ll build a nice and warm fire for you.’’ Mike heeft niks met kleine ruimtes en films in vreemde talen, maar waardeert gezellig vrouwelijk gezelschap van ‘’buiten’’ des temeer. ‘’Heb je geen Bollywoodfilm my dear? Ik hou van Bollywoodfilms.’’ Snel schuift hij mijn stoel wat dichter naar de zijne op klopte op de zitting. Ik beloof hem een Bollywoodfilm. Op vreemde, onbestemde avonden als deze zijn mensen als Mike puur licht, ook al heeft ook hij vandaag een ontzettend pesthumeur. Vuurmakers zijn een universeel type mens. Het zijn de stille wijzen, de ongeziene muzen. ‘’Another day that won’t end with a rope around my neck.’’ De harde dramatiek van zijn opmerking staat niet in verhouding met de stand van zijn gezicht, dat meestal op neutraal-nors staat. ‘’I’m joking darling, don’t worry. Relax.’’ Het is even wennen, een Sudanees met een Indiaas accent, de klotedroge humor van een Brit en de warmte van een Spaanse moeder. Als er iemand universeel is, is het Mike wel. 

Terwijl het geluid van ‘Die Welle’ in brokjes schel Duits uit de cinebus tuimelt, port Mike het vuur nog eens goed op. Ja. Vuur is magisch, zelfs op ongemakkelijke avonden als deze.

Een oude vriend schuift aan. We zouden hebben kunnen bijpraten, maar we zwijgen. Mike legt nog een blok hout op het vuur en vertelt. Hij heeft niet door dat zijn accent steeds zwaarder richting zijn verre moerstaal trekt en wij geen Arabisch verstaan. Maar ook dat is ok. Ik herinner me opeens dat ik in Spanje urenlang naar Blas luisterde, terwijl ik geen touw kon vastknopen aan de inhoud. Het maakte nooit uit. Het luisteren is soms taal-loos, net als het zwijgen. De essentie is samenzijn. In mindere momenten of betere. Met film, in een film, erna of ervoor. 

En dat bevestigt mijn best gekoesterde vermoeden: Cultuur is geen zaaltje met mooie dingen en beschaafde gesprekken, rammelende koffiekopjes in de pauze. Cultuur is vuur, de bron van alle verhalen. En soms mag dat best even pijn doen. (Net als Die Welle.)

Geen succes, zou ik een paar maanden geleden hebben gemopperd op de terugweg van zo’n filmavond. Een mooie avond, dacht ik deze keer. Er was meer vuur dan film, Mike leeft nog en we hebben iets om vooruit te kijken; namelijk de tweede helft van Die Welle, met nog meer lente en verhalen rond het kampvuur. En ik ga weer niet kijken – hoe mooi is het om met film bezig te zijn!